ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

     Το BedZED (Beddington Zero Energy Development) είναι η μεγαλύτερη οικολογική γειτονιά της Μεγάλης Βρετανίας και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του ‘’one planet living’’ (1996-2002). H συνοικία χτίστηκε σε πρώην εγκαταλελειμμένο χώρο με βιομηχανική χρήση  που ανήκε στο δήμο του Sutton και πουλήθηκε στην «Peabody Trust» σε τιμές χαμηλότερες από εκείνες της αγοράς.

      Η κατασκευή  ξεκίνησε το 2000, σε ένα χώρο 1.405 τ.μ. και ολοκληρώθηκε το 2002 από το αρχιτεκτονικό γραφείο του Bill Dunster. Συνολικά κατασκευάστηκαν 82 κατοικίες και 17 κτίρια με μικτές χρήσεις (κατοικία-χώρους εργασίας, εμπορικές χρήσεις και ιδιωτικές εγκαταστάσεις). 

     Οι κάτοικοι του BedZED έχουν εντάξει την έννοια της αειφορίας σε κάθε διάσταση της καθημερινής τους ζωής, και όλες τους οι δραστηριότητες βασίζονται στη αρχή της μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή προέρχεται ενίοτε μόνο από ανανεώσιμες πηγές που βρίσκονται εντός του οικισμού, με αποτέλεσμα η κατανάλωση να μην ξεπερνάει την παραγωγή ενέργειας.

η ευρύτερη περιοχή του BedZED

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ-ΔΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

     Ο σχεδιασμός βασίζεται στο τρίπτυχο της βιώσιμης ανάπτυξης, δίνοντας έμφαση στην ποιότητα ζωής και στην προστασία του περιβάλλοντος. Σαφέστερα, το πρόγραμμα όχι μόνο εφαρμόζει τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού, με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, αλλά και αποσκοπεί στη συρρίκνωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του έργου. Αυτό επιχείρησε να το κάνει επαναχρησιμοποιώντας οικοδομικά υλικά από παλιότερα έργα και προσπαθώντας να προωθήσει έναν τρόπο ζωής χαμηλών εκπομπών CO2 (μέσω της χρήσης ποδηλάτου, των μεικτών χρήσεων γης, της μείωσης των μετακινήσεων, του περιορισμού της χρήσης του ιδιωτικού αυτοκινήτου, της καλλιέργειας λαχανικών στις αυλές κλπ).

     Ακόμη, η μίξη χρήσεων γης σε συνδυασμό με την αύξηση των οικιστικών πυκνοτήτων, συνέβαλε στον περιορισμό της αστικής διάχυσης και των μετακινήσεων. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η αύξηση αυτή της πυκνότητας, προκειμένου να μην αυξήσει ταυτόχρονα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής, συνοδευτικέ με την αύξηση των χώρων πρασίνου και συγκεκριμένα και του ιδιωτικού πρασίνου. Σχεδόν κάθε διαμέρισμα έχει ένα μικρό κήπο στο επίπεδο του ισογείου ή ένα sky-garden στην ταράτσα, όπου φυτεύονται ποικίλα λαχανικά.

ηλιασμός-πυκνότητα-χωροθέτηση

ηλιασμός-χώροι πρασίνου

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

     Τα κτίρια είναι τοποθετημένα πάνω στον άξονα ανατολής-δύσης, προκειμένου να επιτυγχάνεται ο καλύτερος ηλιασμός τους. Στις νότιες όψεις των κτιρίων υπάρχει  ένα θερμοκήπιο που θερμαίνει το σαλόνι και το κυρίως υπνοδωμάτιο κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ενώ κατά τους θερινούς μήνες, τα διπλά υαλοστάσια των εξωτερικών πλευρών του ανοίγουν, με αποτέλεσμα το θερμοκήπιο να μετατρέπεται σε μπαλκόνι, με το οποίο θα σκιάζονται οι χώροι διημέρευσης. Στις βόρειες όψεις ενίοτε βρίσκονται οι χώροι γραφείων (στις περιπτώσεις που συνυπάρχει η κατοικία με τους χώρους εργασίας) τα ανοίγματα είναι ελάχιστα. Οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν 30 εκ θερμομόνωση από πετροβάμβακα, τα υλικά που επιλέχθηκαν έχουν μεγάλη θερμοχωρητικότητα, προκειμένου το κτίριο να έχει μεγάλη θερμική αδράνεια και να αποδίδει με καθυστέρηση τη θερμότητα που προσλαμβάνει. Τα   υαλοστάσια είναι διπλά στη νότια όψη και τριπλά στις υπόλοιπες, ώστε να συγκρατούν τη ζέστη στο εσωτερικό το χειμώνα, αλλά και να μειώνουν αισθητά τις ανάγκες δροσισμού το καλοκαίρι. Δόθηκε έμφαση στο να αποφευχθούν όσο είναι δυνατόν οι θερμογέφυρες, γιατί επηρεάζουν δυσανάλογα πολύ τα πολύ καλά μονωμένα σπίτια δημιουργώντας φαινόμενα συμπύκνωσης. Ως εκ τούτου,  οι κατοικίες να θερμαίνονται με τα ηλιακά κέρδη, καθώς και με τα εσωτερικά θερμικά κέρδη, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιείται η χρήση  ηλεκτρικής θέρμανσης.

     Όσον αφορά τα υλικά των κατασκευών, δόθηκε έμφαση στη χρήση οικονομικών και οικολογικών υλικών. Το 15% των οικοδομικών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του BED Zed είναι επαναχρησιμοποιημένα ή ανακυκλωμένα, το 52% των οικοδομικών υλικών μεταφέρθηκαν από περιοχές μέγιστης ακτίνας 56 χλμ., για να μην επιβαρύνουν την ατμόσφαιρα με τις μεταφορές και η επιλογή ξύλινων κουφωμάτων αντί του PVC εξοικονόμησε 800 τόνους εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.

άποψη εσωτερικού δρόμου

άποψη από τον κεντρικό δρόμο London Road

sky-gardens

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ-ΝΕΡΟΥ-ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

     Στα αρχικά σχέδια υπήρχε ένα σύστημα βιολογικού καθαρισμού καθώς και ένα σύστημα συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και ζεστού νερού χρήσης με καύσιμο βιομάζα από τοπικές φυτείες ξύλου. Σημαντική είναι η συλλογή των όμβριων υδάτων και η χρησιμοποίησή τους για το πότισμα των φυτών ή για τις ανάγκες των χώρων υγιεινής (καζανάκι). Είναι γνωστό, ότι υπάρχουν σημαντικές απώλειες θερμότητας, λόγο του καθημερινού αερισμού. Για το λόγω αυτό τοποθετήθηκαν μηχανικά συστήματα αερισμού με εναλλάκτη θερμότητας, οι απολήξεις των οποίων τονίζονται χρωματικά στις όψεις των κτιρίων.

     Το πρόγραμμα αποσκοπεί στη μείωση των καθημερινών μετακινήσεων, στην ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων για τον περιορισμό του ιδιωτικού αυτοκινήτου και την ενίσχυση της χρήσης ήπιων τρόπων μετακίνησης και των μέσων μαζικής μεταφοράς. Προκειμένου να περιοριστεί η χρήση του αυτοκινήτου οι εναλλακτικές δράσεις περιλαμβάνουν κυρίως: τη λειτουργία στη γειτονιά ενός συστήματος αυτοκινήτων κοινής χρήσης (carpooling), την μείωση των χώρων στάθμευσης στο κέντρο του οικισμού και την αύξησή τους στην περίμετρο, καθώς και στο σχεδιασμό δρόμων που περιορίζουν την ταχύτητα των οχημάτων.

ιδιωτικοί χώροι πρασίνου-νότια όψη

ΕΙΔΟΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗΣ

     Όπως προαναφέρθηκε, η μίξη χρήσεων γης χαρακτηρίζει το ΒedZED. Σε στενή σχέση με την κατοικία αναπτύχθηκαν εμπορικές χρήσεις ή χρήσεις τοπικού κέντρου, για την κάλυψη των καθημερινών αναγκών των κατοίκων, χώροι εργασίας-γραφεία, που βρίσκονται ενίοτε στη βόρεια πλευρά των κτιρίων, ένα νηπιαγωγείο, ένα σχολείο, ιατρικό κέντρο, καθώς και χρήσεις ψυχαγωγίας και αθλητισμού που συνδέονται με τους δημόσιους χώρους. Η διάταξη των χρήσεων στοχεύει στον περιορισμό των καθημερινών μετακινήσεων, που επιβαρύνουν το περιβάλλον και της επίτευξης της καλύτερης πρόσβασης σε αυτές από όλους τους κατοίκους.

ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ-ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ-ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ

     Η διάταξη των κτιριακών όγκων είναι σαφής: είναι χτισμένα στον άξονα ανατολής δύσης και τα μέτωπά τους είναι ενίοτε στραμμένα προς τους εσωτερικούς δρόμους, οι οποίοι κατά τους χειμερινούς μήνες επισκιάζονται. Τα όρια των ιδιωτικών και των δημόσιων χώρων καθορίζονται γενικά από τους κτιριακούς όγκους και από τους χώρους πρασίνου. Διακρίνουμε στην περιοχή τρία είδη χώρων πρασίνου: το δημόσιο, το κοινόχρηστο και το ιδιωτικό πράσινο, το οποίο συνήθως είναι κοντά στις ισόγειες κατοικίες και χρησιμοποιείται από τους κατοίκους του εκάστοτε διαμερίσματος.

     Η συγκεκριμένη διάταξη δεν ενισχύει τις κοινωνικές σχέσεις των κατοίκων δύο απέναντι κτιρίων, διότι όπως προαναφέρθηκε οι χώροι διημέρευσης έχουν νότιο προσανατολισμό, ενώ στις βόρειες όψεις υπάρχουν οι υπόλοιπες χρήσεις του συγκροτήματος, και έχουν ελάχιστα ανοίγματα, για να μην υπάρχουν απώλειες θερμότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, το πιο βόρειο κτίριο να έχει για θέα έναν ‘’κενό’’ τοίχο με εμπορικές λειτουργίες ή με χώρους εργασίας. Συνεπώς, με αυτόν τον τρόπο δεν ενθαρρύνεται η επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων που ανήκουν σε διαφορετικές οικιστικές μονάδες. Προκειμένου, λοιπόν, να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, δημιουργήθηκαν αερογέφυρες που συνδέουν τους κοινόχρηστους χώρους όμορων κτιρίων.

τοπογραφικό σχέδιο-χρήσεις γης

άποψη εσωτερικού δρόμου στον άξονα ΑΔ

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

     Μια ανασκόπηση, σχετικά με τα αποτελέσματα του BedZed το 2010, κατέληξε κυρίως θετικά συμπεράσματα. Οι κάτοικοί του ήταν σε μεγάλο βαθμό ευχαριστημένοι από την καθημερινή τους ζωή. Όσον αφορά τα ενεργειακά αποτελέσματα του έργου, κάποιοι από τους στόχους του προγράμματος επιτεύχθηκαν: οι κάτοικοι του BedZed καταναλώνουν 45% λιγότερο ρεύμα, 81% λιγότερη ενέργεια για θέρμανση, 50% λιγότερο νερό από το δίκτυο και παράγουν 66% λιγότερα σκουπίδια από τη γύρω περιοχή. Ο στόχος, όμως, ο μέσος κάτοικος να χρησιμοποιεί πόρους που αντιστοιχούν σε 1,7 πλανήτες από 3 που είναι αυτή τη στιγμή δεν επιτεύχθηκε.
    Ο κύριος λόγος είναι ότι κάποια συστήματα δεν ήταν αποδοτικά σε ένα έργο τόσο μικρού μεγέθους, με αποτέλεσμα να σταματήσει η λειτουργίας τους, (όπως είναι για παράδειγμα το σύστημα βιολογικού καθαρισμού, η μονάδα συμπαραγωγής, η παραγωγή ηλεκτρικού μέσω φωτοβολταϊκών για να φορτίζονται ηλεκτρικά αυτοκίνητα),  και κυρίως γιατί μεγάλο μέρος του αποτυπώματος προέρχεται από δραστηριότητες που συμβαίνουν εκτός τόπου κατοικίας (αεροπορικά ταξίδια, παραγωγή ηλεκτρικού με ορυκτά καύσιμα κλπ).
    Η ''ανικανότητα'' αυτού του τόσο πολύπλευρου και πολυδιάστατου έργου να επιτεύξει κάποιους από τους στόχους του, αποδεικνύει ότι, πρέπει να πραγματοποιηθούν συνολικές δράσεις προς την κατεύθυνση της αειφορίας, οι οποίες θα συνοδεύονται και με αλλαγή νοοτροπίας, καθώς και με αποκλίσεις από το σημερινό υπερκαταναλωτικό τρόπο ζωής και δόμησης.

 

φωτορεαλιστική αναπαράσταση της οικιστική μονάδας (live-work)

Πηγές:  
Sustainable urban design, an environmental approach, edited by Randall Thomas, Spon Press 
 http://www.solaripedia.com/13/299/3378/bedzed_hackbridge_uk_master_plan.html
http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20110118095356/
http://www.cabe.org.uk/case-studies/bedzed/team
http://openbuildings.com/buildings/bedzed-profile-12796
http://en.wikipedia.org/wiki/BedZED